Prawa zwierząt w Polsce i w Europie – jak wypadamy na tle innych państw?

Prawa zwierząt w Polsce i na świecie to temat, o którym coraz częściej się mówi. Sprawy znęcania się nad zwierzętami są coraz powszechniej nagłaśniane, a sprawcy mniej lub bardziej sprawiedliwie traktowani. Mimo to, wiele osób nie ma pojęcia na temat obowiązujących przepisów prawa w tym zakresie, a respektowanie ich czasem prowadzi do kontrowersji.

Czym są prawa zwierząt? 

Prawa zwierząt to idea, zgodnie z którą zwierzętom, podobnie jak ludziom, należy się poszanowanie podstawowych interesów. Jest to pewnego rodzaju moralna powinność, wyrosła z tego, że zwierzęta są złożonymi organizmami żywymi zdolnymi do odczuwania cierpienia i bólu zarówno fizycznego, jak i psychicznego. Istnieje wiele ruchów na rzecz praw zwierząt, które forsują ideę zmian ustawy na rzecz traktowania zwierząt jak ludzi, z prawem do życia, wolności i posiadania podmiotowości. W związku z tym zabronione powinno być zabicie zwierzęcia w celach pokarmowych, a także wykorzystywanie go w eksperymentach medycznych czy w celach rozrywkowych. 

Jakie są prawa zwierząt w Polsce? 

Na gruncie polskiego prawa powszechnego zwierzę nie jest rzeczą, lecz w niektórych przypadkach traktowane jest, jakby nią było. Ów dysonans wynika z faktu podmiotowości przepisów prawa. W ich świetle podmiotem praw mogą być wyłącznie ludzie. Mimo to zwierzęta są pod ochroną prawną i należy zapewnić im należytą opiekę. Ochrona praw zwierząt w Polsce uregulowana jest między innymi przepisami ustawy o ochronie zwierząt z 1997 roku. Dąży ona do poprawy jakości życia, eliminacji cierpienia i krzywdzenia zwierząt. Podwalinami ustawodawstwa krajowego jest Powszechna Deklaracja Praw Zwierząt uchwalona przez UNESCO w 1978 roku.

Najważniejszym prawem, jakie posiadają zwierzęta w Polsce, jest prawo do życia. Zabronione jest zabijanie zwierząt, jednak z pewnymi wyjątkami wyszczególnionymi w ustawie. Każdy ubój – gdy tyczy się to zwierząt hodowlanych – powinien być przeprowadzony humanitarnie. Zwierzęta domowe również posiadają swoje prawa. Są nimi między innymi: uprawnienie do ochrony przed czynnikami atmosferycznymi, takimi jak upały, zimno czy opady, a także do odpowiedniej karmy i stałego dostępu do wody. Obowiązek zapewnienia odpowiednich warunków bytowych utrzymywanych zwierząt spoczywa na właścicielu. Ponadto pies lub inne zwierzę nie może być trzymane na uwięzi na stałe. 

Sankcje za nieprzestrzeganie praw zwierząt

Ustawa przewiduje kary za nieprzestrzeganie zasad i są one dość wysokie, jednak sądy rzadko decydują się na ukaranie sprawców najcięższymi sankcjami. Za zabicie i znęcanie się nad zwierzętami grozi kara grzywny, pozbawienia wolności do lat 3 oraz kara ograniczenia wolności. Jeśli sąd orzeknie o szczególnym okrucieństwie sprawcy, wówczas może spędzić w więzieniu 5 lat. Sąd może też zdecydować o orzeczeniu środka karnego w postaci zakazu posiadania jakichkolwiek zwierząt, albo wykonywania działalności związanej z wykorzystywaniem zwierząt.

Prawa zwierząt w Polsce i w Europie – różnice

Polskie przepisy karne są surowsze niż w przypadku pozostałych krajów europejskich, a dodatkowo nowelizacja z 2018 roku jeszcze je zaostrzyła. Przepisy o prawach zwierząt na świecie ulegają rozszerzeniu, a co za tym idzie, wachlarz kar związanych ze złym traktowaniem zwierząt rośnie. W Portugalii nawet niezapewnianie opieki weterynaryjnej choremu zwierzęciu jest obwarowane sankcją do roku pozbawienia wolności. Kontrowersyjnym zagadnieniem jest hodowla zwierząt futerkowych, która w wielu państwach stanowi temat debat społecznych. Podobnie sprawa wygląda z wykorzystywaniem dzikich zwierząt w cyrkach. W Niemczech znaczna większość mieszkańców opowiada się za tym, aby zakazano takiego procederu. W Polsce zakaz występów zwierząt w cyrkach regulowany jest na gruncie przepisów prawa miejscowego, ponieważ pomimo znacznych nacisków ze strony stowarzyszeń na rzecz zwierząt, nadal nie wypracowano uregulowania ustawowego.